Motyw afirmacji życia

Przekonanie o harmonii i racjonalności zastanego świata jest typowe dla nurtu klasycznego. Uwielbienie życia wiąże się często ze zgodną na porządek i ład panujący w otaczającym nas świecie. Objawia się także unikaniem postawy buntowniczej. Temat ten często wiąże się z zachwycaniem się otaczającym światem, szczególnie światem przyrody. 

Niewątpliwie za pierwszego mistrza afirmacji życia należy uznać Horacego, a za jego wielkiego polskiego kontynuatora - Jana Kochanowskiego. Nie brak także kontynuacji motywu afirmacji życia w epokach dalszych niż renesans.

Motyw afirmacji życia w literaturze polskiej:

• L. Staff - Curriculum vitae, Przedśpiew
• M. Dąbrowska - Noce i dnie
• poezja J. Twardowskiego
• K. Wierzyński - Wiosna i wino
• J. Iwaszkiewicz - Brzezina

Motyw deesis

Deesis, z cerkwi św. Proroka Eliasza

Słowo deesis pochodzi z języka greckiego i oznacza błaganie, prośbę. Mamy tutaj do czynienia z pośrednictwem Matki Boskiej i Jana Chrzciciela, którzy zanoszą błagalne prośby ludzi do Boga.

W poezji polskiej motyw pojawia się w najstarszym polskim hymnie narodowym, czyli Bogurodzicy. 

W przypadku sztuki motyw był powszechnie wykorzystywanych na ikonach. W miejscu centralnym ikony znajdował się Chrystus, po bokach znajdowała się Matka Boska i Jan Chrzciciel. Niekiedy pojawiały się także dodatkowe postacie: archaniołowie, apostołowie i męczennicy.

Motyw sarmatyzmu

Stanisław Antoni Szczuka

Sarmatyzm to określenie pewnej obyczajowości oraz duchowej i umysłowej kultury, która panowała w Rzeczpospolitej szlacheckiej od końca XVI wieku po czasy rozbiorów. Przedstawiciele tego nurtu doszukiwali się u Sarmatów pochodzenia, które swoim rodowodem sięgało już starożytności. Utrzymywano, że starożytne plemię Sarmatów zamieszkiwało przed wiekami ziemie polskie. Sarmatom przypisywano wiele wspaniałych cech: męstwo, odwagę, wierność, dumę narodową i waleczność. Z czasem jednak wielki sarmacki mit narodowy zaczęto postrzegać negatywnie za sprawą poczynań ówczesnej szlachty. Szlachcie polskiej przypisywano awanturnictwo, próżniactwo, wywyższanie się względem innych narodów i niechęć do nauki.

Do poetów, którzy przede wszystkim tworzyli w duchu literatury sarmackiej zaliczamy:

• Jana Chryzostoma Paska i jego Pamiętniki,
• Wacława Potockiego i jego Transakcję wojny chocimskiej.

Motyw anioła

Upadły anioł - Alexandre Cabanel

Anioł jest symbolem doskonałości, czystości, niewinności, potęgi, nieśmiertelności i dobroci. Na kartach literatury anioły często pełnią funkcję pośredników pomiędzy ludźmi, a Bogiem. W wyobrażeniach ludzi funkcjonują najczęściej jako piękni mężczyźni z wielkimi białymi skrzydłami. Rzadziej są przedstawiani jako mali, pulchni chłopcy ze skrzydełkami - mają wtedy postać amorków.

Motyw anioła w literaturze polskiej:

• Z. Krasiński - Nie-boska komedia
• J. Kasprowicz - Dies irae
• J. Kochanowski - Treny
• A. Mickiewicz - Dziady
• J. Słowacki - Testament mój
• B. Prus - Lalka
• J. Tuwim - Piosenka umarłego